De mens wordt vergeleken met het licht: zijn ziel de gloed, zijn geest de vlam, en zijn lichaam het einde van de vlam. De hitte die komt van het licht is de sfeer van een mens. De rook die opstijgt uit het licht hoort eigenlijk niet bij het licht, die hoort bij de brandstof. Zoals onwetendheid hinderlijk is bij een mens, zo stoort ook de rook die opstijgt uit het licht.
Zoals lichten verschillen in hun graad van helderheid is dat ook zo met verschillende zielen. Het wezen van ieder mens echter is hetzelfde: het is licht. We lezen in oude geschriften dat de engelen gemaakt waren van vuur. Het is geen vuur waarvan ze gemaakt waren, het is licht. Maar als we de vraag stellen: werden de engelen van licht gemaakt en niemand anders? Dan zal het antwoord zijn dat allen, elk en iedereen, geschapen werd uit licht.
Het verschil tussen onze ziel en ons lichaam, dat we soms net zo groot achten als tussen aarde en hemel, is niet zo groot. Ziel en lichaam zijn één licht, en daarom geeft het uitwendige deel van een mens uitdrukking aan zijn innerlijke wezen, en het innerlijke wezen van een mens is ook op vele manieren afhankelijk van zijn uiterlijke wezen. “Innerlijk en uiterlijk deel van het wezen van de mens” is een term die gebruikt wordt voor ons gemak; in werkelijkheid is er maar één wezen, er is één licht. Als een mens magnetisme mist, als hij enthousiasme en moed mist, als hij de kracht mist om iets te bereiken, komt dat allemaal door het gebrek aan die uitstraling die hoort bij zijn wezen. De gezondheid van het lichaam, het evenwicht van de geest, de zuiverheid van de ziel hangen allemaal af van de uitstraling van het wezen van de mens. Gezondheid van het lichaam is daarom geestelijk, mentaal evenwicht is geestelijk, en ook de zuiverheid van de ziel is dat. Een goede atmosfeer is een teken van spiritualiteit; de kracht van het woord, moed zonder vrees, onbevreesdheid, zelfvertrouwen zijn ook tekenen van spiritualiteit; het vermogen iets te bereiken en de kracht om het hele leven lang door te worstelen – het zijn allemaal tekenen van spiritualiteit.
Het doel van het leven van een individu is om het licht in hem, dat zijn ware wezen is, te vervolmaken. Wat ook de kwaliteiten van iemand mogen zijn, wat ook zijn bezittingen, positie en rang mogen zijn, als het licht in hem niet schittert, kan hij het doel van zijn leven niet vervullen. In de Bijbel, in de gelijkenis van de tien wijze en tien dwaze maagden, wordt hetzelfde denkbeeld uitgelegd. De dwaze maagden hielden geen olie in hun lamp, de wijze hielden die wel. De wijze maagden beantwoorden daarom aan het doel op de beloofde dag en de dwaze maagden hadden spijt. Tien betekent één, nul betekent niets; een wijze ziel en een dwaze ziel. De wijze ziel verzamelde al het materiaal om haar licht meer te laten schitteren op die dag die de dag van de belofte was. De dwaze ziel verspeelde het, ze merkten dat het er niet was op de tijd dat het nodig was.
Als we denken aan ons leven in de wereld, in onze materiële strijd, in onze spirituele worsteling – wat hebben we nodig? We hebben dat licht nodig waarvan de vonk in ons is , dat ons wezen is. Iedere keer wanneer we dat niet hebben, wanneer we het missen, veroorzaakt dat bij ons alle mislukking en narigheid in het leven, omdat onze gezondheid, ons evenwicht en de helderheid van onze visie allemaal afhangen van het licht dat binnenin is.
Zoals ieder licht brandstof nodig heeft, zo heeft het licht dat het onze is, dat onszelf is, ook brandstof nodig. De brandstof voor het fysieke deel van ons leven is wat we voedsel noemen, maar voor het mentale leven is intellectueel voedsel nodig. Als het lichaam wordt gevoed en de geest niet, dan wordt natuurlijk dat licht minder. Het voedsel voor de ziel is het goddelijke ideaal dat zowel liefde als licht is. Als de ziel dat voedsel, wat noodzakelijk voor haar is, niet ontvangt, dan verkommert de ziel. Het lichaam mag dan gevoed worden, maar dat is niet voldoende. Dat is waarom we voor onze fysieke ogen vele uitgehongerde zielen zien, maar als we met spirituele ogen zagen zouden we nog meer hongersnood bij de mensheid zien.
Wat leren we bij het soefisme? We leren bij het soefisme die mystiek die ons voorhoudt hoe we de brandstof moeten verzamelen die noodzakelijk is niet alleen voor het lichaam, maar voor onze geest en onze ziel. Het doel dat wordt bereikt door de soefi door concentratie, door meditatie, door alle andere manieren van contemplatieve oefeningen, is dat doel, dat het verlangen is van iedere ziel.
Nirvana is als een ster in ons hart,
Die wij tot ontwikkeling brengen;
En met het ontwikkelen wordt hij stralend;
En zijn straling verteert al het kwaad in het leven,
Totdat er niets over is dan die zuiverheid,
Die het Goddelijke Licht isInayat Khan